Der Spiegel: Φτάνει με τη φαρσοκωμωδία της διάσωσης

Der Spiegel: Φτάνει με τη φαρσοκωμωδία της διάσωσης

Εδώ και σχεδόν δύο χρόνια η Ελλάδα παλεύει με τα κράτη της E.Ε. και το ΔΝΤ για την αποκαλούμενη διάσωσή της. Προγράμματα λιτότητας ψηφίστηκαν, βοήθεια εκταμιεύτηκε και οι ιδιώτες πιστωτές εξαναγκάστηκαν σε «εθελοντικό» κούρεμα του χρέους. Παρʼ όλα αυτά, η χώρα σήμερα είναι σε χειρότερη κατάσταση από τότε. Η οικονομία συρρικνώνεται, το χρέος αυξάνεται, το κράτος και οι τράπεζες είναι αποκομμένες από την αγορά κεφαλαίων. Και δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί. Κάτι πρέπει να πήγε στραβά σʼ αυτή τη διάσωση.
Προφανώς, αυτό δεν ανησυχεί τους εμπλεκόμενους. Συνεχίζουν να διαπραγματεύονται, ξεπερνούν το ένα «οριστικό τελεσίγραφο» μετά το άλλο, καθορίζουν «τις έσχατες δυνατές προθεσμίες» για μια συμφωνία και δεν παρατηρούν ότι στο μεταξύ οι συζητήσεις τους έχουν αποκτήσει παράλογα χαρακτηριστικά - και ότι θα ήταν καλύτερα να τελειώνει αυτή η φάρσα.
Εβδομάδες τώρα διαπραγματεύεται η ελληνική κυβέρνηση με τους ιδιώτες πιστωτές και την τρόικα για ένα δεύτερο πακέτο βοήθειας. Κι όμως, είναι ήδη σαφές ότι και αυτό το πακέτο δεν πρόκειται να σώσει τη χώρα. Το πιθανότερο είναι να καθυστερήσει απλώς τη χρεωκοπία - και να επιφέρει μόνο νέες στερήσεις στους Έλληνες πολίτες.

Είναι καιρός για μια πολιτική παραδοχή: Η φιλοσοφία του «μαστιγίου και του καρότου» απέτυχε. Η ιδέα ότι η χώρα θα απαλλαγεί από τον βούρκο του χρέους με σκληρά προγράμματα λιτότητας και υποσχέσεις βοήθειας υπό προϋποθέσεις δεν θα αποδώσει - ούτε και αν οι ιδιώτες πιστωτές διαγράψουν μέρος του χρέους της χώρας.
Μήνες τώρα οι Έλληνες κυβερνώντες πολιτικοί και οι αυτοαποκαλούμενοι σωτήρες στο Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες υποκρίνονται και κοροϊδεύουν ο ένας τον άλλο. Κάθε τελευταίο πακέτο διάσωσης το ακολουθεί ένα άλλο και οι υποσχέσεις λιτότητας δεν τηρούνται.
Όλα αυτά έχουν να κάνουν με την εσωτερική πολιτική. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ και ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί πρέπει να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι ελέγχουν την κατάσταση, αλλά προπάντων τους Έλληνες. Η ελληνική κυβέρνηση πάλι, ήδη λόγω ένστικτου πολιτικής αυτοσυντήρησης, πρέπει να κάνει την επιβάρυνση για τον λαό της κατά το δυνατόν μικρότερη.
Γιʼ αυτό και οι δύο πλευρές συμφωνούν κάθε τρεις και λίγο σε υποσχέσεις που ο καθένας τους ξέρει ότι δεν πρόκειται να τηρηθούν. Το τωρινό πακέτο διάσωσης π.χ., που αποφασίστηκε επισήμως στη σύνοδο κορυφής του Eurogroup τον Οκτώβριο, πρέπει ήδη να βελτιωθεί κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, γιατί είχε προβλεφθεί πολύ μικρό.
Η ελληνική οικονομία συρρικνώνεται περισσότερο απʼ ό,τι υπέθεταν επισήμως. Αλλά και το πρόγραμμα λιτότητας, που η Ελλάδα ψήφισε πέρσι το καλοκαίρι υπό την πίεση των Ευρωπαίων εταίρων, δεν τηρεί όσα υποσχέθηκε. Διόλου παράξενο: Γιατί, από τις τότε υπεσχημένες περικοπές ύψους 78 δισ. ευρώ, τα 50 δισ. θα προέρχονταν από έσοδα θαυμαστών ιδιωτικοποιήσεων, που τώρα αποδεικνύεται παραδόξως ότι δεν εισέρρευσαν τόσο άφθονα.
Στην πραγματικότητα θα πρέπει εξαρχής να ήταν σαφές σε όλους τους εμπλεκόμενους -και στους Γερμανούς - ότι ο αριθμός ελέχθη τυχαία. Ποιος επενδυτής άλλωστε θα επένδυε τόσα χρήματα σε μια χώρα που για μεγάλο χρονικό διάστημα θα βρίσκεται σε βαθιά οικονομική ύφεση;
Το αποκορύφωμα των δήθεν προσπαθειών διάσωσης είναι οι πρόσφατες γερμανικές προτάσεις: Η γερμανική κυβέρνηση θα προτιμούσε να στείλει έναν δημοσιονομικό επίτροπο στην Αθήνα, που να ελέγχει κάθε κίνηση των Ελλήνων. Κι αν αυτό δεν γίνεται, θέλει τουλάχιστον να μπορεί να κατάσχει τον λογαριασμό των Ελλήνων ατζαμήδων στη λιτότητα, αν δεν αποπληρώνουν τα χρέη τους.
Η κατακραυγή είναι δικαίως μεγάλη. Ανεξάρτητα από την ταπείνωση, στην οποία θα υποβάλλονταν οι Έλληνες: Σίγουρα αυτοί θα έβρισκαν και πάλι τρόπο να παρακάμψουν τα επιβαλλόμενα. Στο τέλος, η Γερμανία θα έκανε εχθρό της έναν ολόκληρο λαό και παρʼ όλα αυτά δεν θα κέρδιζε τίποτα.
Ίσως οι σωτήρες της Ελλάδας θα έπρεπε να προσπαθήσουν και στις δύο πλευρές των διαπραγματευτών να δείξουν εντιμότητα: Αν η χώρα θέλει να μειώσει βιώσιμα το μεγάλο χρέος της και να δανειστεί κάποτε η ίδια χρήματα από τις κεφαλαιαγορές, θα χρειαστεί ένα εκτεταμένο κούρεμα του χρέους ή για να μιλήσουμε καθαρά: μια χρεωκοπία.
Όχι μόνον οι ιδιώτες πιστωτές, αλλά και τα ευρωπαϊκά κράτη και η ΕΚΤ θα έπρεπε να παραιτηθούν από μεγάλο μέρος των απαιτήσεών τους από την Ελλάδα. Αυτό θα κόστιζε ακριβά στους φορολογούμενους όλης της Ευρώπης και θα ήταν οικονομικά επικίνδυνο, αφού ουδείς γνωρίζει τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει μια ελληνική χρεωκοπία σε κράτη σαν την Πορτογαλία, την Ιρλανδία ή την Ιταλία. Αλλά τουλάχιστον θα ήταν μια έντιμη λύση.
Φυσικά δεν θα λύνονταν έτσι όλα τα προβλήματα. Τα κράτη της Ευρωζώνης θα έπρεπε ταυτόχρονα να υψώσουν ένα μεγαλύτερο τείχος προστασίας γύρω από τις υπόλοιπες χώρες με κρίση. Για να αποτρέψουν τη μετάδοση. Θα έπρεπε να βοηθήσουν μερικές τράπεζες που θα κλυδωνίζονταν. Και θα έπρεπε να δώσουν στην Ελλάδα μια πραγματική ευκαιρία ώστε να μπορέσει και πάλι να αναπτυχθεί με τις δικές της δυνάμεις - ένα είδος σχεδίου Μάρσαλ δηλαδή.
Όλα αυτά θα κόστιζαν πολύ. Οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα έπρεπε να κάνουν αυτό που πάντα φοβόντουσαν: Θα έπρεπε να πληρώσουν για την Ελλάδα. Όμως, η λύση θα είχε δύο μεγάλα πλεονεκτήματα: Η καταβολή χρημάτων θα ήταν περιορισμένη και θα βοηθούσαν τους Έλληνες. Αντίθετα με αυτό που αποτέλεσε μέχρι τώρα αντικείμενο διαπραγμάτευσης, αυτή η λύση θα είχε κερδίσει πράγματι τον χαρακτηρισμό «πακέτο διάσωσης».